علامت تجاری یا برند چیست؟ علامت تجاری، نشانی است که قادر است کالاهای تولیدی یا ارائه شده توسط یک بنگاه را از کالاها یا خدمات سایر بنگاه‌ها متمایز نماید.
وظیفه علامت تجاری: وظیفه اصلی یک علامت تجاری این است که مصرف کنندگان را قادر میسازد محصول یک شرکت خاص را شناسایی کنند تا بتوانند آن را از محصولات مشابه رقیبان آنها تشخیص دهند.
قدرت علامت تجاری: علائم تجاری، شرکت‌ها را قادر میسازد خود و محصولاتشان را از رقبایشان متمایز کنند و به این دلیل علائم تجاری در استراتژیهای بازاریابی و معرفی کالاهای شرکت نقش محوری ایفا می کنند و در تعریف وجهه و شهرت محصولات شرکت از دید مصرف کنندگان تاثیرگذار هستند.
چرا باید علامت تجاری را ثبت کرد؟: ثبت علائم تجاری یا برند در هر کشور سبب می شود، مالکیت استفاده از آن نام تجاری در آن کشور در انحصار مالک آن برند قرار گیرد و از هرگونه سوء استفاده افراد سودجو جلوگیری شود. در واقع با ثبت برند یا ثبت علائم تجاری از هرگونه سوء استفاده از نام تجاری ثبت شده جلوگیری می شود و ارزش نام و شرکت را گاه تا چندین برابر بالا می برد و در بـازاریابی بیـن المـللی و یا مـذاکرات تجاری، طرف های قرارداد به آن شرکت به عنوان شرکتی با برنامه های بلند مدت نگاه می کنند.
پس از ثبت علامت تجاری در هر کشور ، مالک آن علامت می تواند با اطمینان خاطر صادرات محصولات خود را به آن کشور، انجام داده و همچنین علیه هر شخصی که بدون موافقت وی از آن علامت یا مشابه آن استفاده کند، در دادگاه اقامه دعوی نموده و طبق قانون از حقوق خود دفاع کند.
در واقع ثبت علامت تجاری یا ثبت برند باعث حفاظت از آن برند و در نتیجه بازارهای آن شرکت می شود.
انواع علامت تجاری، علامت خدماتی و علائم جمعی: علامت تجاری در معنای وسیع کلمه می‌تواند مصادیق و افراد متعددی داشته باشد. به عبارت دیگر، اصطلاح «علامت تجاری» نه تنها شامل علامت تجاری به معنای خاص کلمه می‌شود بلکه علائم خدماتی، علائم جمعی، علائم تأییدی و… را دربر می‌گیرد.
علامت خدماتی: در فرهنگ بلاک در رابطه با تعریف علامت خدماتی آمده است علامتی که در فروش و تبلیغ خدمات به کار می‌رود تا ماهیت خدمات یک شخص را تعیین نموده و آنها را از خدمات سایرین متمایز سازد. برخی از حقوقدانان در تعریف علامت خدماتی گفته‌اند: خدماتی که به نوعی در قلمرو تجارت بوده و می‌توان برای آنها علامت انتخاب کرد و در سرنامه‌ها و فاکتورها و آگهی‌ها و کاتالوگ‌ها بکار برد علائم خدمات نامیده می‌شود. در تعریف بلاک از علامت خدماتی همانطور که روشن است به موضوع «فروش و تبلیغ» تاکید شده است.
اصولا خدمات دارای مفهوم و نیز مصادیق گسترده‌ای است و هر خدمتی نمی‌تواند تجاری محسوب گردد و مورد خرید و فروش قرار گیرد. همچنین بر اساس تعریفی که آقای کاتبی از علامت تجاری ارائه داده است باید گفت که خدماتی که دولت به مردم ارائه می‌دهد یا حتی خدماتی که بصورت غیر انتفاعی از مؤسسه‌های خیریه یا عام المنفعه ارائه می‌شود نمی‌تواند تحت عنوان علامت خدمات قرار گیرد و حمایت‌های مقرره در کنوانسیون پاریس را برای این قبیل خدمات قابل اعمال دانست..
علائم تجاری در موافقتنامه: در موافقتنامه تریپس بصورت صریح عبارتی مبنی بر لزوم ثبت علائم خدماتی نیامده است لیکن موافقتنامه، با به رسمیت شناختن بعضی از حقوقی که ناشی از ثبت علایم یا تقاضای ثبت آن است و نیز از سوی دیگر با درج مقررات خاصی برای ثبت علائم تجاری که شامل علائم مربوط به خدمات هم می‌شود از جمله بند(۵) ماده ۱۵ موافقتنامه مبنی بر لزوم انتشار علاتم قبل از ثبت آن یا بلافاصله پس از ثبت و نیز ماده ۱۸ آن مبنی بر حداقل مدت اعتبار ثبت علائم و همچنین شناسایی حق تقدم برای علائم مربوط به خدمات در بند (۳) ماده ۶۲ موافقتنامه، به نوعی بر ضرورت ثبت علائم مروبوط به خدمات مانند علائم تجاری تاکید کرده است.
در ماده ۱۶ معاهده حقوق علائم تجاری، کشورهای طرف متعاهد ملزم شده اند که علائم خدماتی را به ثبت رسانیده و نسبت به چنین علائمی مقررات کنوانسیون پاریس راجع به علامت تجاری را اعمال کنند. به عبارت دیگر از دیدگاه این معاهده هیچ تفاوتی میان علائم تجاری و علائم خدماتی وجود ندارد و هر دو از حمایت های یکسانی برخوردارند. در قانون علائم تجاری انگلیس علائم تجاری در معنای وسیع کلمه شامل علائم خدماتی نیز می‌شود.
به موجب ماده (۱) قانون مذکور، علامت تجاری هر نشانه‌ای است که به صورت گرافیکی قابل ارائه بوده و قابلیت تمیز دهندگی محصولات و خدمات یک شرکت را از رقبایش داشته باشد. با توجه به ماده L711-1 کد مالکیت صنعتی فرانسه یک علامت تجاری یا خدماتی نشانی است که قابلیت ارائه بصورت گرافیکی را دارا بوده و قدرت تمیزدهندگی کالاها و خدمات اشخاص حقیقی یا حقوقی را داشته باشد. با توجه به تعریف فوق بدیهی است که قانونگذار فرانسه برای علامت تجاری و علامت خدماتی تعریف جداگانه ای ارائه نداده است و فقط آنها در قالب یک تعریف از هم جدا شده‌اند.
علامت تجاری در حقوق آمریکا: در حقوق آمریکا نیز چنانچه علامت تجاری در رابطه با خدمات، و در غیر نقش اصلی خود که همانا تمیز کالاها و محصولات است، مورد استفاده قرار گیرد، علامت خدماتی نامیده می‌شود. در قانون منسوخه ۱۳۱۰ ایران در رابطه با علائم خدماتی مطلبی به میان نیامده است. براساس ماده ۳۰ قانون یاد شده، علامت یعنی هر نشان قابل رویتی که بتواند کالاها یا خدمات اشخاص حقیقی یا حقوقی را از هم متمایز سازد. با توجه به تعریف فوق روشن است که قانون سال ۱۳۸۶ اولا در قالب علامت از علائم تجاری و خدماتی تعریف به عمل آورده است. ثانیا ثبت علامت خدماتی را مانند علائم تجاری ضروری تشخیص داده است.
مشخصه علائم: علامت تجاری و علائم خدماتی باید در جایگاه خاص خود و در همان جهت و اهدافی که مورد ثبت قرار گرفته‌اند مورد استفاده قرار گیرند. بدین توضیح که علامت تجاری که هدف آن تمیز کالاها و محصولات اشخاص از محصولات و کالاهای رقباء است باید در همان جهت و هدف مورد استفاده قرار گیرد و بر روی بسته ها یا محصولات و مانند آنها وضع شود. همچنین علائم خدماتی که برای تمیز دادن خدمات اشخاص از خدمات رقباء است نیز در جهت و هدف خاص خود قرار گیرد بدین معنا که این قبیل علائم به منظور مشخص کردن محصولات وضع نمی‌شوند بلکه بر روی مواد مورد استفاده و به منظور ارائه خدمات قرار داده می‌شوند.
به عنوان مثال از جمله این علامت ها، علامت DHL است که نشان دهنده ی خدمات پستی، ارسال بسته‌ها و نامه‌ها می‌باشد یا علامت (هما) علامت خطوط هوایی ایران است که بر روی هواپیماهای آن که مخصوص حمل یا انتقال مسافرین می‌باشد، قرار داده می‌شود. این علامت همچنین بر روی اتوبوس‌ها، خودروها، و ماشین‌هایی که مخصوص انتقال مسافرین می‌باشد یا نیازهای آن را تأمین می‌کند قرار داده می‌شود. این علامت بر روی همه مواد مورد استفاده مسافرین مانند خوراک، و دستمال کاغذی نیز قرار داده می‌شود. بهرحال چنانچه علائم تجاری و علائم خدماتی و حتی نام تجاری در جهت و اهدافی که ثبت شده‌اند مورد استفاده قرار گیرند، از تعارض آنها بنا یکدیگر جلوگیری می‌شود و بویژه مراجع ثبت و محاکم قضایی از جهات یاد شده مواجه با اشکال نخواهند شد.
علائم جمعی : علامت جمعی نشانه ای است که برای متمایز کردن مبدا جغرافیایی، مواد به بکار گرفته شده، شیوه ساخت و کیفیت و یا سایر ویژگی‌های مشترک کالا و خدمات بنگاه های مختلف به کار می‌رود که با نظارت مالک آن که می‌تواند یک اتحادیه یا تعاونی یا اشخاص حقوقی دیگر باشد، این علامت مورد استفاده قرار می‌گیرد. با توجه به تعریف فوق، مالک علامت جمعی می‌تواند یک تعاونی یا اتحادیه یا اشخاص حقوقی دیگر از جمله یک ارگان عمومی باشد.
کنوانسیون پاریس برای حمایت مالکیت صنعتی حاوی مقررات و احکامی در رابطه با علامت جمعی است. کنوانسیون پاریس از علامت جمعی تعریف نکرده است. به موجب شق (۳) بند (ج) ماده ۵ کنوانسیون پاریس، اگر موسسات صنعتی یا تجاری که مطابق مقررات قوانین داخلی کشوری که از آن تقاضای حمایت شده است مشاعا مالک علامت تجاری باشند و همان علامت را درباره محصولات واحد یا مشابه به کار برند این کار نه مانع ثبت آن می‌شود و نه در حمایتی که یکی از کشورهای عضو اتحادیه از آن علامت می‌کند تاثیر دارد مشروط بر اینکه این استعمال مردم را به اشتباه نیاندازد و مخالف نفع عمومی نباشد. همچنین در ماده ۷ مکرر کنوانسیون پاریس مقرر شده است که:
کشورهای عضو اتحادیه متعهد می شوند اظهارنامه مربوط به علائم دسته جمعی متعلق به جماعاتی که وجودشان برخلاف قوانین کشور مبدا نیست را بپذیرند و از آن حمایت نمایند حتی اگر این جماعات دارای یک موسسه صنعتی یا تجاری نباشند.
تحت شرایط خاصی هر کشور عضو اتحادیه برای حمایت از علائم دسته جمعی تصمیم لازم را اتخاذ نموده و رأی خواهد داد و در صورتی که این علامت مخالف نفع عمومی باشد از حمایت آن امتناع خواهد کرد.
معذالک حمایت این علائم را نمی‌توان نسبت به هیچیک از جماعاتی که وجود آنها مخالف قانون کشور مبدا نباشد به علت اینکه جماعات نامبرده در کشوری که حمایت آن مورد تقاضا است استقرار ندارد یا طبق قوانین کشور مزبور تشکیل نگردیده رد کرد.
قوانین جمعی و اتحادیه ها: آنچه که از مواد می‌توان استنباط کرد این است که علامت جمعی تنها در صورت تقاضا از سوی اتحادیه ها و نه اشخاص حقیقی (بدون اینکه جماعتی وجود داشته) قابل ثبت و حمایت است. این اتحادیه ها لازم نیست مطابق با قوانین کشور مبدا خود باشند و صرف عدم مخالفت کافی است لذا اتحادیه ها ملزم نیستند مطابقت خود را با قوانین کشور مبدا به اثبات برسانند از سوی دیگر این اتحادیه ها لازم نیست دارای یک مؤسسه صنعتی یا تجارتی باشند. در اینکه آیا اتحادیه ها لازم است دارای شخصیت حقوقی باشند، در قوانین ملی کشورها رویه واحدی وجود ندارد. در حقوق انگلستان، تقاضای ثبت علامت جمعی از سوی اتحادیه‌هایی که فاقد شخصیت حقوقی هستند، امکان پذیر است.
در موافقتنامه تریپس به علائم جمعی صراحتا اشاره نشده است لیکن با توجه به ماده ۲ موافقتنامه یاد شده که اعضاء را مکلف به رعایت مواد ۱ تا ۱۲ و ۱۹ کنوانسیون پاریس کرده است روشن است که از نظر این موافقتنامه نیز علائم جمعی قابل حمایت هستند. قوانین ملی اکثر کشورها علامت جمعی را قابل حمایت می‌دانند..
براساس به ماده ۴۹ قانون علائم تجاری انگلستان علامتی که کالاها یا خدمات اعضای یک اتحادیه که مالک علامت است را از کالاها و خدمات سایر تولیدکنندگان مشخص و متمایز میسازد علامت جمعی نامیده می‌شود. با توجه به تعریف فوق روشن است که در حقوق انگلستان علامت جمعی نوع خاصی از علامت تجاری است که توسط اعضای یک انجمن تجاری یا حرفه‌ای مورد درخواست ثبت و استفاده قرار می‌گیرد تا کالاها و خدمات اعضای آن انجمن را از کالاها یا خدمات دیگران متمایز سازد. همچنین با توجه به تعریف علامت تجاری جمعی در حقوق انگلستان باید گفت که مالک علامت تجاری جمعی در حقوق یاد شده یک اتحادیه است. اتحادیه به عنوان مالک علامت تجاری است.
علامت تجاری و اسامی مبدا: اصطلاح « اسامی مبدا » در موافقتنامه لیسبون برای حمایت از اسامی مبدا و حمایت بین‌المللی آنها تعریف شده است.
قوانین: بر اساس بند ۱ ماده ۲ موافقتنامه یاد شده، اسم مبدا، به اسم جغرافیایی کشور، منطقه یا محلی اطلاق می‌شود که محصول از آنجا نشات گرفته و کیفیت و مشخصات آن منحصرا یا اساسا به خاطر محیط جغرافیایی (از جمله عوامل طبیعی و انسانی) است.با توجه به بند ۲ ماده ۲ موافقتنامه، کشور مبدا کشوری است که اسم آن یا اسم منطقه یا محل واقع شده در آن اسم مبدا محسوب می‌شود و معروفیت محصول به خاطر آن است.
با توجه به تعریف فوق روشن است که اسم مبدا در واقع اسم جغرافیایی کشور، منطقه یا محلی است که محصول از آنجا نشات گرفته و کیفیت و ویژگی‌های آن محصول نیز منحصرا یا اساسا به خاطر محیط جغرافیایی مربوط (از جمله عوامل طبیعی و انسان آن) باشد.
مزایای ثبت برند یا علامت تجاری: در عصر حاضر با توجه به سرعت پیشرفت تکنولوژی و صنعت، شرکت‌های فراوانی در حوزه‌های متفاوت پا به عرصه‌ی ظهور گذاشتند. در این میان یکسری از تجار و صاحبان کسب و کار با ایده‌های نو شروع به فعالیت می‌کنند و برخی از ایده‌های سایرین استفاده کرده و کار خود را پیش می‌برند. در نتیجه ثبت علامت تجاری یا برند از جمله فعالیت‌هایی‌ست که به شرکت‌ها این امکان را می‌دهد تا از سوءاستفاده‌ی دیگران جلوگیری نمایند.
لازم به ذکر است ثبت علامت تجاری یا برند به جز موردی که در فوق اشاره شد دارای مزایای دیگری نیز می‌باشد که در این مقاله به شرح مهمترین آنها خواهیم پرداخت.
مزایای ثبت برند: تفاوت میان شما و رقبایتان:ثبت برند باعث می‌شود تا بین محصولات شما و رقبایتان تمایز ایجاد شده و مشتریان به راحتی بتوانند کالای شما را از سایر محصولات تشخیص دهند.
اخذ غرامت: با ثبت برند یا علامت تجاری خود از طریق قانونی، می‌توانید مانع استفاده دیگران از آن برند شوید.
در واقع ثبت برند به شما این امکان را می‌دهد که شرکت سوءاستفاده‌گر را وادار به تغییر نام نموده و حتی غرامت استفاده غیر مجاز از برندتان را نیز اخذ نمائید.
اعتبار و شهرت: برندها ابزار بازاریابی و اساس ایجاد وجهه و شهرت برای شرکت‌ها هستند.از دیگر مزایای ثبت علامت تجاری می‌توان به اعتباری که آن برند برای مجموعه‌ی خود ایجاد می‌کند، اشاره نمود.در واقع شرکت ها با ثبت برند خود بطور قانونی به رسمیت شناخته شده و بواسطه‌ی آن اعتبار جذب سرمایه‌گذار و دریافت وام را کسب می‌کنند.
سرمایه گذاری: در صورتی که شرکت‌ها برندسازی موفقی داشته باشند، می‌توانند برند خود را جزو دارایی‌های خود به حساب بیاورند.با استفاده از برند می‌توانید اقدام به واگذاری نمایندگی و یا اخذ نمایندگی نمایید. زیرا را‌ه‌اندازی یک نمایندگی نیازمند، داشتن یک برند و استفاده از آن است.با ثبت برند و همچنین برندسازی از طریق یک برنامه‌ریزی مناسب می‌توانید بر ارزش برند خود بیفزایید که این موضوع باعث می‌شود یکسری افراد، تجار یا شرکت‌ها تمایل به خرید یا استفاده از برند شما داشته باشند. که این واگذاری طی یک تفاهم‌نامه صورت می‌پذیرد.
کبفیت و امتیاز: در صورتی که شرکتی در معرفی برند خود موفق شده و هدف خوبی برای خود ایجاد نماید، ملزم می‌شود تا بر کیفیت محصولات خود بیفزاید. شرکت‌ها با ثبت علامت تجاری می‌توانند از امتیاز دریافت گواهی و نشان استاندارد بهره‌مند شوند.لازم به ذکر است، ثبت علامت تجاری باعث می‌شود تا تولیدکنندگان در حوزه بین‌المللی نیز جایگاهی ویژه داشته باشد.
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
آتین : کلینیک تخصصی حقوق تجاری و مالکیت صنعتی
انواع دعاوی قضایی در حوزه تجارت و کسب و کار
تنظیم و ویرایش انواع قرارداد
ثبت ، انتقال ، دعاوی قضایی در حوزه اختراع ، علامت و لوگو ، طرح صنعتی
ثبت انواع شرکت و صورت جلسه تغییرات
مهارت ما; حق تجارت شماست …
با ما همراه باشید …
۰۹۱۹۰۲۳۱۷۳۰